Белорусский язык + Мат

Гэтыя фотаздымкі былі зроблены ў Кот-д’Iвуары. На іх захаваны як бледнатварыя, так і чарнаскурыя пілоты і тэхнікі. Усе яны ў той ці іншай ступені прынялі ўдзел у вельмі цікавых падзеях лістапада 2004 года.

Спярша трохі перадгісторыя. У 2002 годзе ў Рэспубліцы Кот-д’Iвуар (даслоўны пераклад з французскага — Бераг Слановай Косці) на захадзе Афрыцы ўспыхнула грамадзянская вайна. Яе карані галоўным чынам ляжалі ў канфлікце вакол палітыкі ў адносінах да прышлага насельніцтва. У другой палове XX стагоддзя краіна была вельмі эканамічна развітой для «Чорнага кантынгенту». Сюды накіроўваліся працоўныя мігранты, галоўным чынам з суседніх Малі і Буркіна-Фасо. З цягам часу мігрантаў станавілася ўсё больш. Многія з іх канчаткова аселі ў Кот-д’Iвуары, завялі сям’ю. Іншаземцы групавалiся пераважна на поўначы краіны, якая да таго ж быў мусульманскай, у той час як поўдзень — хрысціянскім. Пры прафранцзскiм рэжыме Уфуэ-Буанi меў месца прыгнёт прышлага насельніцтва, а таксама іх дзяцей, нягледзячы на тое, што апошнія нарадзіліся ўжо ў Кот-д’Iвуары.

На 1998 год 26% жыхароў краіны былi замежнага паходжання. Паводле заканадаўства яны пазбаўлялiся права галасаваць на выбарах. Разам з тым кіраўніком дзяржавы мог стаць толькі чалавек, у якога абодва бацькі з’яўляюцца ўраджэнцамі Кот-д’Iвуара. Абмежаванні ў правах такой колькасці жыхароў разам з эканамічным заняпадам 1990-х і палітычнай барацьбой прывялі да таго, што 19 верасня 2002 года ў краіне пачалася грамадзянская вайна. Паўстанцкая групоўка «Новая сіла», якая аб’яднала пад сваім крылом народнасці буркiнабэ, мандiнка, сенуфа і лобі, за кароткі час захапіла ўсе паўночныя правінцыі. Пад кантролем урада, узначаленым тады прэзідэнтам Ларанам Гбагбо з этнаса бэтэ, заставаліся паўднёвыя тэрыторыі. Улады запыталі дапамогі ў Францыі. Яна дапамагла разгарнуць у Кот-д’Iвуары міратворчыя сілы ААН. «Блакітныя каскі» прыпынілі наступленне апазіцыі, размясціўшыся акурат уздоўж лініі фронту. З гэтага часу ўзброеныя сутыкненні мелі эпізадычны характар, ажыццяўляліся спробы заключыць мір.

Замацую сюды карту для вашай арыентацыі ў прасторы. Звярніце ўвагу на гарады Буаке, Ямусукро і Абіджан. Яны будуць фігураваць у далейшым апавяданні.

Тагачасны кіраўнік дзяржавы — Ларан Гбагбо. У 2011 годзе ён паўстане перад Міжнародным крымінальным судом у Гаазе за злачынствы супраць чалавечнасці. У 2019 палітык быў апраўданы і адпушчаны на волю.

Напэўна, ні Беларусь, ні беларусы ніяк бы не сталі датычныя да дадзенага канфлікту, калі б не захоп мяцежнікамі аэрадрома Буаке, дзе размяшчалася вялікая частка ваеннай авіяцыі краіны. У гэтай сувязі ўладам тэрмінова спатрэбілася аднавіць авіяпарк. У Балгарыі івуарыйцы набылі па два верталёты Мі-8 і Мі-24. Яшчэ чатыры апарата прадала Румынія. Гэта былі верталёты IAR-330 — мадыфікацыя Sud-Aviation SA.330 Puma. Прадаўцом стала і Беларусь. Пастаўкі з Сінявокай склалі чатыры штурмавiка Су-25, адзін Мі-8 і два Мі-24. Партыя Су-25 была прадстаўлена двума аднамеснымі і двума двухмеснымі самалётамі. Першыя атрымалі бартавыя нумары «02» і «03», а другія — «20» і «21». Аднак сабраны і ўкаранёны ў абарот толькі апошнія.

Цікава заўважыць, што акрамя авіяцыі з Беларусі шлі іншыя ўзбраенні. За перыяд 2002—2004 урадавая армія атрымала 10 мінамётаў 2С12 «Сані», 13 БМП-1, 6 РСЗА БМ-21 «Град», 6 БТР-80 i 13 БРДМ-2. Наогул наша краiна — аматар пагандляваць рознымi вайсковымі цацанкамі. Толькі шведскі інстытут SIPRI за 1996—2020 налічыў 70 пакупнікоў беларускай ваеннай прадукцыі. Яно і зразумела: адным — недарагі, часам нават якасны тавар, іншым — грошы. Лішні заробак для Беларусі ніколі не перашкодзіць.

Аднак вернемся да iвуарыйцаў. Разам з тэхнікай у краіну прыбыла група ў ±12 чалавек (тэхнікаў і пілотаў). Іх задачай стала пераабучыць лётчыкаў Гбагбо, якія раней мелi толькi французскія Dassault/Dornier Alpha Jet, эксплуатаваць «сушкі». Кантынгент замежных ваенных спецыялістаў грунтаваўся ў аэрапорце Ямусукро. Тут жа размяшчаўся 2-i гусарскі полк Францыі. Ёсць некаторыя падставы меркаваць, што беларусы дзейнічалі па просьбе французаў. Нібыта Парыж, які хоць і падтрымліваў Гбагбо, але ў канфлікце афіцыйна выступаў міратворцам, каб не паліцца ў супрацоўніцтва з урадам, заручыўся паслугамі беларусаў. Але гэта толькі гіпотэзы і здагадкі, там усё так заблытана, што ой-ой-ой.

Яшчэ ёсць непаразумелкі з самімі беларусамi: гэта кадравыя вайскоўцы, адпраўленыя па дзяржаўнай лініі, або «салдаты поспеху»?

Адначасова ў краіне на ўрадавыя сілы працавалі грамадзяне Украіны і Расіі.

Фотаздымак Су-25 пад нумарам 02 у ангарах ямусукрскага аэрапорта.

Вось яшчэ кадр. Узлёт Су-25УБ (нумар 21), пастаўленага з Беларусі. У кабіне бачны бледнатвары і чарнаскуры.

Пакуль нашы ваенспецы чылілі сабе ў Ямусукро, абвастрылася ваенна-палітычная сітуацыя. У канцы кастрычніка 2004 года ля лініі судакранання паўстанцы перахапілі грузавік са зброяй для ўрадавых войскаў. Мяцежнікі заявілі, што Гбагбо нарошчвае сілы для пачатку наступлення. Групоўка «Новая сіла» заявіла аб выхадзе з мірнага працэсу і абвясціла мабілізацыю. Улады меркавалі астуціць запал праціўніка серыяй авіяўдараў. Ужо 4 лістапада самалёты Су-25 са змешанымі беларуска-івуарыйскімі экіпажамі здзейснілі свой першы баявы вылет. Усё прайшло стандартна: узляцелі, адбамбіліся, прыляцелі.

6 лістапада планавалася здзейсніць новы паветраны ўдар. На заданне самалёты зноў выйшлі парай. Нумар 20 пiлатавалi Барыс Смахін і Патрыс Уэй, нумар 21 — Юрый Сушкін і Анж Гнандует. У 13:20 яны скінулі не менш за 18 бомбаў на варожыя пазіцыі, пасля чаго вярнуліся на базу. Аднак бамбардзіроўцы падвергнуліся не паўстанцы, а база французскіх міратворцаў. Падчас удару загінула 9 вайскоўцаў, яшчэ звыш за 30 былі параненыя. Таксама знішчаны джып, адзін з БТРаў атрымаў некаторыя пашкоджанні. Разам з французамі пад удар трапіў амерыканскі грамадзянскі работнік, што дзейнiчаў у рамках гуманітарнай місіі.

Тагачасны прэзідэнт Францыі Жак Шырак, даведаўшыся пра інцыдэнт, загадаў знішчыць тэхніку на аэрадроме Ямусукро. У 14:15 французскія войскі адкрылі агонь па авіяцыйных машынах з СТРК «Мілан». У выніку загінуў адзін тэхнік-івуарыец і былі пашкоджаны абодва Су-25, а таксама тры верталёты. Вайскоўцы, узяўшы аэрапорт, затрымалі пілотаў і тэхперсанал, у тым лiку беларусаў. Крыху пазней яны ўсіх адпусцілі. У гэты час у Абіджане ўспыхнулі антыфранцузскія пратэсты, якія неўзабаве павярнуліся нападам на грамадзян Францыі. 7 лістапада Парыж уводзіць войскі ў горад, адбываюцца сутыкненні, у якіх гінуць некалькі дзясяткаў чалавек. Самы громкі эксцэс адбыўся 9 лістапада, калi французскія вайскоўцы адкрылі агонь па натоўпе дэманстрантаў каля гасцініцы «Івуар».

Здавалася, што вось-вось ды ўспыхне французска-iвуарская вайна. Насуперак чаканням, абвастрэнне было спушчана на тармазы. Гэта значыць сутыкненнi як рэзка пачалiся, так і рэзка скончыліся. Хіба што Савет Бяспекі ААН наклаў эмбарга на пастаўку ўзбраенняў і любую ваенную дапамогу Кот-д’Івуару, а так нiчога.

Пакоцаны французамi 21-ы ў Ямусукро.

А што ж тым часам рабілі беларусы? Яны вырашылі пакінуць краіну. Спярша выехалі ў Гану, а адтуль у Тога. Аднак там ваенспецы былі арыштаваныя. Тагалезцы паведамілі пра затрыманых французам, аднак тыя заявілі, што беларусаў трэба адпусціць. Праз два тыдні група была ўжо на волі. Кажуць, не без удзелу Роберта Мантоя. Гэты француз праславіўся як бачны гандляр зброяй у развіваныя краіны. Паралельна ў Абіджане затрымалі групу з грамадзян Украіны, Беларусі і Расіі, якіх таксама памутузілі і адпусцілі.

Першае афіцыйнае паведамленне пра беларускіх лётчыкаў датуецца 12 лістапада ад міністра абароны Францыі Мішэль Аліа-Мары. Прадстаўнік МЗС Рэспублікі Беларусь Андрэй Савіных заявіў аб адсутнасці ў краiне якix-небудзь беларусаў. Урад Гбагбо таксама адмаўляў удзел у падзеях замежнiкаў. Аднак французскі бок не супакоіўся. У 2006 і 2016 гадах спрабавалі распачаць крымінальную справу супраць лётчыкаў. Рэальна справа была запушчана ў 2018. У 2020-м намячалася першае судовае пасяджэнне, але з-за пандэміі суд перанеслі.

29 сакавіка 2021 года працэс аднавіўся. Паказанні давалі больш за 90 чалавек (ад міністраў да простых афіцэраў). Спярша ў лік абвінавачаных увайшлі чацвёра: Уэй, Гнандует, Сушкін і Смахін. Апошнi аднак пазней выключылі па невядомых прычынах. У ходзе разглядаў высветліўся той факт, што своечасовая перадача меркаваных злачынцаў ад тагaлезскiх уладаў не ажыццявіўся з-за бяздзейнасці французкіх чыноўнікаў. Так, напрыклад, як заявіў экс-міністр замежных спраў Мішэль Барні, што даваў паказанні на судзе, прэзідэнт Жак Шырак (ён да таго моманту ўжо памёр) прасіў яго не займацца інцыдэнтам у Буаке, бо гэтае пытанне тычыцца вайскоўцаў. Той вырашыў, што івуарыйскую сітуацыю вырашае кіраўнік дзяржавы і ваеннае камандаванне. У сваю чаргу кіраўнік Мінабароны Мішэль Аліа-Мары спаслалася нейкую юрыдычную праблему з перадачай падазраваных Францыі. Яна прызналася, што нават разглядала магчымасць правядзення спецаперацыі па злове падазраваных, але пакуль яна вяла кансультацыі, улады Тога беларусаў ужо вызвалілі.

Па выніку 15 красавіка Гнандует, Сушкін і Уэй былі прысуджаныя да пажыццёвага зняволення за наўмыснае забойства. Усе яны на судзе не прысутнічалі, і прысуд вынесены завочна. А Гнандует і зусім памёр яшчэ ў 2016. Астатнія пакуль спакойна жывуць на волі.

Вось, дарэчы, кадры з тымi самымi беларускiмi лётчыкaмi

Барыс Смахiн (нар. 19 мая 1956). Якая-небудзь iнфармацыя яшчэ адсутнiчае.

Юрый Сушкін (нар. 28 жніўня 1952). Вядома, што ён прымаў удзел у Афганскай вайне, а цяпер выкладае ў Ваеннай акадэміі.

Суд, вядома, асудзіў дзеянні лётчыкаў, але не даў высвятленнi на шэраг пытанняў: Чаму французскія ўлады вырашылі замяць інцыдэнт? Чаму Парыж пачаў з рэзкіх дзеянняў, захапіўшы аэрапорт Ямусукро, а потым адразу ж заціх? Калі атака была наўмыснай, то хто курыраваў пілотаў? (не самі ж яны прынялі рашэнне разбамбіць французаў) Чаму абвінавачаных двойчы затрымалі (у Ямусукро і Тога) і абодва разы адпусцілі? Чаму так доўга марудзілі са следствам?

Тут ёсць некалькi версiй. Паводле Гбагбо, iнцыдэнт у Буаке — падстроеная французская правакацыя з мэтай змяніць кіраўніцтва афрыканскай рэспублікі. Нібыта французы лічылі яго некампетэнтным у пытаннях рашэннях палітычнага крызісу. Адвакат сем’яў загінуўшых вайскоўцаў Жан Балан заявiў, што гэтае здарэнне патрэбна было, каб стварыць падставу для вываду французскай арміi і больш не мучацца з Кот-д’Iвуарам. Нібыта Парыж дамовіўся з нейкімі высокапастаўленымі ваеннымі ўрадавай арміі, якія павінны былі нанесці ўдар па базе ў той момант, калі войскаў там бы ўжо і не было. Аднак змоўшчыкі былі дрэнна скаардынаваныя, што прывяло да ахвяраў сярод французскіх міратворцаў. Iснуе і іншая пазіцыя: удар па французам — памылка (банальна пераблыталi ix з паўстанцамi), а ўсё астатняе — чарада выпадковасцяў і непаразуменняў. Праўда ёсць яшчэ адна, згодна з якой у падзеях не ўдзельнічалі беларусы. Як мяркуецца, французы раптам вырашылі, што самалёты пілатавалі замежнікі, а калі высветлілася адваротнае, спусцілі ўсё на тармазах, каб не ганьбіцца.

Вось неяк так. Дарэчы, гэта было не апошняе з’яўленне беларусаў у Кот-д’Iвуары. Нібыта ў 2005 годзе група грамадзян з Беларусі і Украіны прыбыла ў краіну для аднаўлення авіяцыі, знішчанай падчас падзей лістапада 2004 года. У 2020 годзе, як паведамлялася, гэты куток Афрыкі зноў наведалі беларускія ваенныя спецыялісты. Зараз ужо для дапамогі ў засваенні і абслугоўваннi браніраваных машын.

А што ж тым часам сам Кот-д’Iвуар? У 2007 годзе Гбагбо і паўстанцы падпісалі доўгачаканы мiр. Аднак у 2010—2011 гадах пасля чарговых прэзідэнцкіх выбараў у краіне пачалася новая грамадзянская вайна. Гэтым разам Францыя падтрымала апазіцыю. Гбагбо скінулi, а замест яго прыйшоў новы лідар — Аласан Уатара, які працягвае кіраваць і да сённяшняга дня.

from my book "Slow-mob"

Я пераехаў на вуліцу Чорную з вуліцы Бляклай у пачатку восені. Мне якраз споўнілася сорак.

Вуліца Чорная была зусім кароткая: яна пачыналася ля набярэжнай, ледзьве паспявала крыху падняцца ўверх, да горада, як адразу ж упіралася ў бетонную безваконнасць пад ножжа цытадэлі Імперскага Інстытута Праўды. Па сутнасці, вуліца Чорная была куртатым несамавітым тупіком

з парачкай касабокіх будынкаў.

Першым домам на вуліцы Чорнай ля самай набярэжнай стаяла былая купецкая сядзіба, у сутарэнні якой месцілася кавярня «Пад праўдай». З вільготных, набрынялых кіслым пітвом і цвіллю скляпенных казематаў улетку на вуліцу выносілі столікі, і калі ў верасні я заехаў у свой новы пакой у даходным доме, столікі ўсё яшчэ стаялі на ходніку. Седзячы за адным з іх, можна было глядзець альбо на брудную раку Нонан у даліне злева, альбо на сямідзесяціпавярховы

гмах Інстытута Праўды справа, у канцы тупіка. Я пражыў у сталіцы ўсё жыццё, і будынак Інстытута заўжды мільгаў дзесьці там, бачны адусюль, з’яўляючыся арыенцірам і не-

паз бежнай дэталлю гарадскога краявіду, аднак я па збегу акалічнасцяў Інстытута зблізку ніколі не бачыў.

Цяпер жа, пасяліўшыся ля самога яго падножжа, я пачуваўся вельмі незвычайна. Гэта было нават не тое адчуванне, якое часам узнікае, калі апынаешся побач з гіганцкім вадаспадам, гарой, манументам — адчуванне ўласнай нязначнасці і глыбокай павагі перад велічнай структурай.

Глядзець на корпус Інстытута, што шарэў у вераснёўскай непагадзі, было ўсё роўна як разглядаць зблізку смерч — за секунды захаплення можна заплаціць цэлым жыццём.

Я чытаў недзе пра від жаб, што селіцца ў тарантулавай нары і жыве з павуком у дзіўным сімбіёзе — той абараняе жабу ад пагроз, а жаба знішчае дробных інсектаў, якія могуць чыніць шкоду кладцы павучыхі.

Дык вось, я быў менавіта такой жабай-навасёлам і, лы-каючы каву, разглядаў свайго тарантула, асвойваючыся ў новым становішчы.

Трэба сказаць, што з вуліцы Бляклай я з’ехаў спехам, і да гэтага спрычынілася нязначнае для іншых, але жахлівае для мяне здарэнне.

Справа ў тым, што я заўжды панічна баяўся пэўнага сама тычнага тыпу людзей. Людзі наагул жудасна падобныя адно да аднаго, і калі жывеш дастаткова доўга, пачынаеш адрозніваць і заўважаць гэтыя розныя тыпы, каталагізаваць іх. Вось, скажам, сінявокія кірпатыя бландыны з кароткай верхняй губой і буйнымі пярэднімі зубамі, з іх усясветнай любоўю ў гэтых самых сініх вачах — я пабачыў такіх шмат у розных краінах і гарадах, і заўсёды былі гэтыя неадменныя

кірпатасць і бялявасць, і вочы іх глядзелі з выразам усясветнай любові на ўсё запар — ад порцыі шакаладнага марозіва да асуджанага на смерць злачынца і лужыны ванітаў наасфальце. Або рабаціністыя людзі-карпы з кароткім, амаль няісным падбароддзем і драбнюткім, заўсёды вільготным чырвоным ратком. Або людзі-анёлы з вялікімі сінімі вачыма і нібыта ўзятымі з візантыйскага абраза абліччамі. Яны былі быццам сямейнікамі ў вялізнай сям’і, хоць і не ведалі адно аднаго і не былі ніяк звязаныя.

Такіх тыпажоў за сваё жыццё я навызначаў для сябе сотні, але заўсёды хутчэй інтуітыўна, я нават не спрабаваў сур’ёзна да гэтага падыходзіць; здавалася, што калі я пачну, то гэта стане першым крокам да беззваротнай вар’яцтва. Мне так і бачылася, як я з растрапанымі валасамі ў расхрыстаным хатнім халаце сяджу за пісьмовым сталом з вытарашчанымі вачыма і занатоўваю ў грувасткі сшытак-гросбух: «Тып нумар чатыры тысячы дваццаць пяць, падклас нумар семдзесят два, падгрупа сто восем», — і вакол мяне спісаныя дробным почыркам іншыя сшыткі — усюды, спрэс, яны займаюць усё сваё жытло, і ўсё маё жыццё, і я гібею ў тым пакоі, і потым мяне забіраюць у дом для вар’ятаў. Не, я хоць і адзначаў пра сябе існаванне шматлікіх відаў, але не сістэматызаваў і не назы ваў іх, за выняткам, мабыць, самых любімых і

нялюбых.

Мае першыя пяць жонак былі падобныя адна да адной як пяць кропель вады. Мой найлепшы сябар патануў падчас школьнага паходу, але мой наступны найлепшы сябар быў ягонай копіяй. Я ўсміхаўся незнаёмкам і незнаёмцам на вуліцы, калі яны былі падобныя да маіх асноўных любімых тыпаў. Я называў іх на сваёй унутранай мове іва, свама і свома. Гэтыя словы не мелі абсалютна ніякага значэння, але гучалі для мяне менавіта так, як гэтыя людзі выглядалі. Свамы і свомы і яшчэ івы. Гэта былі мае самыя любімыя тыпы. Былі, аднак, і нялюбыя. Я не стану пералічваць і апісваць іх зноўку ў сваёй памяці, цярэбіцца праз нетры гідлівасці, агіды іметафізічнага адпрэчвання. Я апішу толькі адзін з іх, самы жудасны і, на шчасце, не пашыраны сярод людзей. На сваёй уласнай мове я называў гэты тып крогх. Яны не былі выродлівыя, хутчэй, наадварот, у іх была д’ябальская хва-равітая прывабнасць. Высокія густыя бровы, тонкі доўгі нос і кплівыя вусны разам з дапытлівым, пранізлівым позір кам вылучалі крогхаў з натоўпу.

Варта было крогху ў мужчынскай або жаночай іпастасі сустрэцца са мной позір кам, як знянацку падавалася, што мы знаёмыя цэлую вечнасць, і хацелася даверыцца крогху, і пайсці за крогхам

на край свету, як за богам, як за сонцам. Позірк крогха прымушаў мяне сумнявацца ў маёй чалавечнасці, я сам сабе здаваўся звяглівым генетычным непаразуменнем, хацелася

проста расплакацца і памерці. І не важна, ці быў крогх усяго школь най прыбіральніцай або дырэктарам уліковага аддзелу, крогхі сустракаліся ўсякіх сацыяльных статусаў,і важным у іх было тое, што яны заўсёды былі крогхамі.

Яны паўставалі найдасканалейшым каталізатарам маіх жахаў, сумневаў у маёй моцы, у мэтазгоднасці жыцця. Я пазбягаў іх як мог, і як я ўжо згадваў, хоць яны сустракаліся не так каб

часта, кожная сустрэча з імі была памятная і фатальная, што падточвала маю і без таго хісткую душэўную раўнавагу.

У апошнія пару месяцаў я вельмі дрэнна меўся — перабываў у глыбокім запоі і амаль што не спаў, я баяўся арышту, як ніколі раней, і калаціўся ад страху. У траўні за ўдзел у Супраціве арыштавалі цётку Міру і яе мужа, там была ней кая няўцямная гісторыя з цёткамірыным катафалкам —

гэты аўтамабіль быў таямнічым чынам задзейнічаны ў акце супраціву, як напісалі ў газеце, і, паводле чутак, іх расстралялі, кватэру апячаталі, а ў горадзе кожны ведаў, што

калі зачапіла кагосьці з тваёй сям’і, то раней ці пазней возьмуцца і за цябе. У чэрвені мы развіталіся з сястрой — яна вымудравала сабе камандзіровачны пропуск з горада і

надумала ўцячы да Памежнай зоны, далей ад небяспекі, а я застаўся ў апусцелай кватэры на Бляклай, едучы з глузду ад

чакання арышту. Мяне звольнілі з уліковага бюро, і я

не асабліва пераймаўся пошукам новай працы, упэўнены, што

мяне неўзабаве прымуць. Сякія-такія ашчаджэнні дазвалялі

мне не памерці з голаду і папаўняць запасы «Імперскага

каньячнага», я амаль не выходзіў з дому.

Адзінай уцехай былі кароткія сустрэчы на лесвічнай пляцоўцы з суседкай з 11-ай кватэры, я нават не ведаў ейнага імені, але яна быласлаўнай мілай івай, і аднаго мімалётнага вітання ставала, кабне засіліцца, каб напярэдадні арышту дажываць свае п’янкія

дні ў цёмнай кватэры на Бляклай.

У жніўні іва знікла. Спачатку я не надаў гэтаму зна чэння —

ці мала, але вечарамі ў вокнах адзінаццатай кватэры заставалася цёмна і ніхто больш не вітаў мяне чарадзейным гаючым кіўком харашмянай галоўкі на сходах ля параднага пакою. Мой і без таго незайздросны стан пагоршыўся, і ўсё часцей я проста валяўся нямогла ў пакоі, бязгучна скуголячы ў пажоўклыя падушкі. Я пачаў баяцца ўласнага ценю, маё п’янства выціскала мяне, нібы пасту з цюбіка, — з лёгка зразумелага ўпарадкаванага паўпекла ў бясконцае і нязнанае пекліца. Мне не хапала адвагі забіць сябе, але я і не ведаў, як мне жыць далей — куды, у які бок, таму жыў па інерцыі, пакрысе руйнуючы сябе і дзівячыся штодня, як жа доўга цягнецца ўжо гэтае самаразбурэнне, наколькі эластычная пальчатка маёй асобы на кулаку энтрапіі, які што хвіліны большае.

Аднойчы раніцай на лесвічнай пляцоўцы зрабілася шум-

на — там грукалася аб сценкі нешта вуглаватае, там шар-

гацела і рыпала, зрэдчас чуваць было здушаную лаянку.

Я прытуліўся да дзвярнога вочка і ўбачыў грузчыкаў, якія

зацягвалі па вузкім пралёце масіўнае старасвецкае піяніна.

Новы жыхар! Увечары ў вокнах адзінаццатай кватэры за па-

лала святло. Мне адразу стала неяк цяплей на душы, паду-

малася, можа, мая іва вярнулася, а можа, і не мая, але можа,

прынамсі, якая іншая. У той вечар я заснуў з усмешкай на

твары, п’яны ўшчэнт, проста ў фатэлі.

Уначы я прачнуўся, таму што піяніна зайграла. Гралі

нягучна, але ў начной цішыні дзіўная, нервовая манера ігры

разам з трывожнай гармоніяй-спатыкачом гучала ў моц сваёй

незвычайнасці проста аглушальна. Музыка быццам забывала,

што яна музыка, і рабілася паволі тлеючай танальнасцю

вар’яцтва, голкай пад пазногцем, пакутлівым катаваннем,

што папікае, сарамаціць, агаляе нешта няўлоўна мярзотнае,

непрыстойнае, і, калі музыка зноў рабілася музыкай і ша-

танскае сугучча змяняў аднастайны саладжава-абрыдлівы

матыў, я разумеў, што гэтым мярзотным і непрыстойным

быў менавіта я, і мною апаноўваў пякучы сорам. Гэтая му-

зыка была падобная да бесперапыннай серыі бязлітасных

поўх, нібы прыцэл, нібы дырыгуючы ерыхонскімі апошнімі

нотамі паказнік; яна нібыта зрабілася выкананнем нейкага

інфернальнага вердыкту, а я сядзеў у фатэлі, працверазелы і

да смерці спалоханы, не ў змозе паварушыцца — нават калі

музыка спынілася. Я ачуняў толькі апоўдні — натомлены,

змардаваны, сам не свой ад жаху. Дома заставаліся яшчэ дзве

пляшкі «Імперскага каньячнага», я асушыў адну з іх за колькі

хвілін і тутсама адышоўся ад памяці.

Уначы я прачнуўся, таму што зайграла піяніна. Другая

пляшка «Імперскага каньячнага» стала бездакорным наркозам.

І наступнай ноччу я прачнуўся, таму што зайграла піяніна.

У мяне не было больш змогі гэта трываць, не засталося «Ім-

перскага каньячнага», каб проста выключыцца, і ў адчай ным

паўтрызненні я вырашыў пайсці ў 11-ю кватэру і зрабіць хоць

нешта. Я ўстаў з фатэля, і музыка тут жа спынілася. Вось

жа чартаўня! Хістаючыся ад млявасці, я ўсё ж адважыўся

пайсці і разабрацца з навалай. На прыступках я ўсвядоміў,

што паняцця не маю, што мне сказаць, як растлумачыць, бо

музыка была сапраўды вельмі ціхая і, у прынцыпе, прычын

наракаць не было; калі я апынуўся каля цыратавых дзвярэй

з двума пазалочанымі адзінкамі, я знову запанікаваў, аднак

выракаць сябе на далейшыя пакуты я не мог проста фізічна,

таму націснуў на пімпку электрычнага званка.

За дзвярыма пачуўся прыглушаны пластмасавы пераліў,

хтосьці гучна зарагатаў, разбілася шкляное, пачуліся крокі,

у дзвярах павярнуўся ключ, пакацілася ўпушчанае шкляное,

бразнула жалезнае, хтосьці знову зарагатаў, і дзверы нарэшце

адчыніліся.

Калі вы хоць раз бачылі ў жыцці па-сапраўднаму мацё-

рую звяругу — усё роўна котку або землярыйку, страхавога

агента або лася — вам, хутчэй за ўсё, знаёмае адчуванне

пры сутнасці жывой істоты на максімальным узроўні свайго

выжы вальнага развіцця.

Менавіта такі мацёры крогх адчыніў мне дзверы. Гэта быў

немалады мужчына з сівізной, убачыўшы мяне, ён усміх нуўся

і хацеў быў нешта сказаць, як знянацку я не вы трымаў і даў

дзерака. Такой моцнай панічнай атакі ў мяне даўно ўжо

не было, праз нервовае знясіленне, бессань і паранойю я

зусім перастаў разважаць цвяроза. Страх гнаў мяне прэч, я

ўварваўся ў сваю кватэру, прыхапкам сабраў самае неабход-

нае і выбег з дому.

Да раніцы я піў у прывакзальным бары, потым пайшоў да

рэчкі ўшчэнт п’яны, загнаны; мне падавалася, што трэба

проста ўвайсці ў рэчку і паплысці, і ўся гэтая чортава калат-

неча знікне, і я разам з ёю.

На самой набярэжнай на слупе я ўбачыў напісаную ад рукі

абвестку — арэнда пакою. Я ўмыўся рачной вадою, учасаўся,

пералічыў рэшту грошай і пайшоў па адрасе ў абвестцы. Так

я пасяліўся на вуліцы Чорнай.

З цягам часу я прыходзіў у сябе і вывучаў новы раён — я

палюбіў набярэжную і тутэйшыя вулічныя крамкі. Планаў на

будучыню ў мяне не было, я жыў, не задум ваючыся; балазе

маіх ашчаджэнняў ставала на тое, каб забяс печваць каторы

час гультаяванне. Я піў «Імперскае чырвонае» ў кавярні

«Пад праўдай» і днямі навылёт назіраў за разгараннем во-

сень скага пажару. Адзіным чалавекам, з якім я дачыняўся

ў гэтыя лагодныя ціхамірныя дні, была гаспадыня кавярні.

Яе клікалі Нона, ёй было крыху за сорак. Яна рана заўдавела

і часцяком перабывала ў змрочным на строі, але была ўсё ж

кабетай сардэчнай і мела да мяне прыязнасць. Яна не задавала

збыткоўных пытанняў пра маё мінулае, пры сустрэчы заўжды

пачынала размову як бы з сярэдзіны думкі, і я ўслухоўваўся

ў струмень ейных словаў, пакуль мы не пачыналі плыць разам

у адным кірунку. Гэта была жанчына-рэчка, якая жыла на

беразе рэчкі, а я ішоў за вадой.

Наладзіўшы свой няхітры новы побыт, я трохі акрыяў.

Нона знайшла мне заробак — пераклады з ампетыянскай

на фразійскую, у гэтай справе я зубы з’еў, і перада мной

замільгалі агні будучыні. Чаму б і не жыць так, на беразе

рэчкі, на беразе жанчыны, нетаропка працуючы, непрыкметна

існуючы? Чаму б не пачаць абжываць свой жыццёвы тупік

замест таго, каб біцца галавой аб яго сценкі? Зрабіцца жабай,

што самавіта жыве ў нары тарантула.

Я стаў умеркавана піць і купіў сабе сякія-такія строі наўза-

мен зношаным штанам і сурдуту. Я стараўся не пакідаць

раёна набярэжнай, ладзячы сваё жыццё такім чынам, каб

не было падставы выходзіць за межы павучынай нары. Мае

стасункі з Нонай рабіліся штораз бліжэйшыя, мы абодва

адчу валі гэтую сувязь і моцна цешыліся ёю, не дазваля ючы

тым не менш нашым адносінам перарасці ў нешта большае,

рамантычнае. У кавярні «Пад праўдай» я цяпер бавіў усе

свае дні, перакладаючы тэксты, за абедам і вячэрай пера гляд-

ваючыся і гутарачы з Нонай. Зрэшты, часцяком гэта цяжка

было назваць гутаркамі, гэта быў хутчэй саўдзел у маналогах

Нонны, часам маўклівы, часам шматслоўны. Я любіў гэтыя яе

маналогі — яны, хоць і прамаўляліся ўголас, я быў упэўне-

ны, не былі прызначаныя для мяне, Нона вяла гутарку сама

з сабой, з жыццём, а я быў гэтаму толькі свед кам.

Неяк у нядзелю папаўдні, у апошні дзень кастрычніка,

я ўварваўся ў кавярню «Пад праўдай» з купай перакладзе-

ных папер пад пахай і абярэмкам сакавітых груш для

Ноны. У кавярні быў усяго адзін наведнік, сумны дзядок,

ён сядзеў за далёкім столікам ля сценкі, уткнуўшыся но-

сам у шклянку з «Імперскім гарэлкавым». Нона стаяла

ля акна, суворая і дзіўная. Звычайна яна б павіталася са

мною і ўсміхнулася і, напэўна, падпусціла б жарцік наконт

майго ўзбуранага выгляду, але ў той момант яна быццам

не заўважала мяне, адно засяроджана пазірала ў акно,

склаўшы рукі за спінай.

І тут яна загаварыла. Павольна, выразна, разгойдваючыся

з боку ў бок:

— У горада пыса ў крыві. Чырвоныя, колюча-рубячыя клё-

ны на сэрца, цэлая калода дам чырваў у стракатай цыганкі,

усе мінакі — паспешлівымі ратаўнікамі кагосьці, медсёстрамі

і медбратамі, восень ліецца па канавах густым чырвоным

заходам, чарнеючай крывёю, уцякае ад шахцёраў нафтай.

І бар не цешыць, і тампанады любовяў не спыняюць

восень, у горада пыса ў крыві, напляваць, верасень у горадзе,

ці кастрычнік, ці лістапад, горад падхапіў восень і цяпер

будзе толькі ўсё горш. Усе чырваней.

Я гляджу ў акно.

Нарэшце восень і ўнутры, і звонку.

І цэлая талля дам чырваў.

Раптам яна быццам прачнулася, здрыганулася, утаро піў-

шыся ў мяне сваім спустошаным позіркам і чужым, зры-

вістым голасам спытала;

— Ну што, згуляем парцейку?

І ў той жа самы момант дзядок за далёкім столікам з гру ка там

адкінуў крэсла, ускочыў і пачаў спяваць брынклівым ста рэчым

голасам тую самую нездаровую нядобрую музыку з адзінаццатай кватэры, на здзіўленне дакладна трымаючыся нотаў.

Я павярнуўся да Ноны і сшэрх ад жаху. У яе мілых, сяб-

роўскіх, знаёмых рысах нешта знянацку пстрыкнула, змя-

няючы яе ўсю. Хруснулі косткі, пырснула кроў з носу на

васільковую сукенку і вось — перада мной стаяў крогх, самы

страшны і мацёры, што я калі бачыў.

Я ўваткнуў у яго нож, які трапіўся пад руку. Я рабіў гэта

зноў і зноў, пакуль мне не заламалі рукі і не павалілі на

зямлю.

Тарантул схапіў жабу.

Мне далі пажыццёвае зняволенне. Гэта не так страшна,

як вам здаецца. Калі падумаць, то вам усім таксама далі

пажыццёвае. Гэта дасканалае глупства.

Страшней за гэта зацемка, якую я даўно выразаў з газеты

«Імперская Праўда», што дастаўляюць да нас у турму, —

гэты кавалак паперы ўжо зусім пажаўцеў і абцёрхаўся, але

на ім яшчэ можна прачытаць пару сказаў з падводкі:

«Аперацыя «Крогх» завершаная, вораг дзяржавы арыш-

таваны. Псіх-оперы ўсё больш паспяхова ловяць ворагаў

народа на жыўца

Я живу в БЕЛОРУССИИ. Скоро ребёнок пойдёт в школу. По закону он должен учить белорусский язык.

Объясните мне вдумчиво и с реальными практическими причинами - нахуя он ему нужен?

Я хочу написать петицию к властям - моему ребёнку не нужен белорусский язык. Зачем? Есть английский, китайский, русский. Блядь, объясните мне, реально, зачем ему нужен белорусский?

Белоруссия вообще надуманная страна и язык в ней придуманный. И не надо пиздеть, что это не так. Я вырос в Гродно, но детство провёл в Витебской области. Там и там - два абсолютно разных языка. Какой-то хуй (какой нибудь Караткевич) решил сделать общий стандарт и выдумал белорусский язык. Я что-то вспомнил, когда в 90-х сдавал зачёт по программированию. Так там препод сам выдумал свой язык программирования и заставлял по нему зачёт сдавать. Программисты меня поймут.

Для того чтобы сделать из нас отдельную республику?

Да с какого хуя!? Весь мир объединяется, а мы, блядь, отдельная республика.

Результат очевиден: срать хотел весь мир на отдельную республику Белоруссия.

Мой пост про установку унитаза:

Унитаз

И это очевидно и правильно в интерьере нынешнего мироздания.

Вы пройдитесь по улицам Минска и попробуйте услышать там белорусский язык. Правильно - Вы его там не услышите. Зато нацисты с лёгкостью захватят власть, хоть их и меньше 1 процента населения и начнут диктовать свои правила. Далеко ходить не надо. Украина рядом.

Белоруссия с Россией уже не объединятся. Это всё уже поздно. Сразу нужно было.

А ещё в школе были ПРАВИЛА белорусского языка. Это ж какой больной мозг их придумал? А мы, дети, как зомби, учили это говно, которое даже логического смысла не имеет.